Werther etkisi, sosyolog David Phillips‘in intiharın yarattığı taklit edilme etkisi olarak tanımladığı bir sendromdur. Basın yayın organları aracılığıyla yaygınlaşan intihar haberlerinin özendirici olabileceğini muhtemelen hiç düşünmemişsinizdir. Oysa yaşanmış olaylar ve yapılan araştırmalar bu durumun kanıtı niteliğindedir. Gerçekten de intihar bulaşıcı mıdır?
20. yüzyılın en ünlü sinema yıldızlarından ve seks sembollerinden biri olan Marilyn Monroe‘nun Ağustos 1962’deki ölümü halkı yasa boğmuş ve halk sanatçının aşırı doz ilaç alıp intihar ettiği haberleriyle sarsmıştı. Monroe’nun ölümünün ardından ABD’deki intihar vakalarında %12 artış olduğu tespit edilmiştir.
Amerikalı komedyen ve oyuncu Robin McLaurin Williams’ın 2014 yılında intihar ettiği haberi ve genç insanlar arasında büyük bir hayran kitlesine sahip olan Kurt Cobain‘in intihar haberi de aynı şekilde halkı yasa boğmuştur. Bu ölümlerin ardından da intihar vakalarında atış olması Werther etkisini gündeme getirmiştir.
Toplumun değer verdiği insanların intiharları ile artan intihar vakalarının bağlantısı, Werther etkisine göre tesadüf kavramı ile açıklanamayıp taklit edici etki olarak ifade edilebilir. Dünyada her yıl bir milyon insanın intihar etmesi şüpheleri artıyor.
Genç Werther’in Acıları
İntihar vakalarının bağlantısına taklit edici etki savıyla açıklık getiren Werther etkisi, adını Genç Werther’in Acıları isimli romandan almıştır. 1774 yılında Johann Wolfgang von Goethe tarafından yazılan roman, mektup roman niteliğindedir. Goethe, romanı yazdığında yirmi beşindeydi. Goethe’nin iki haftada yazdığı roman, kavuşamamanın yarattığı sarsıntıları işleyen kusursuz bir aşkı anlatmaktadır.
Alman edebiyatının önemli ismi Johann Wolfgang von Goethe’nin, aşkın hayret verici gücünü yansıttığı romanı; duyarlı ve tutkulu bir genç ressam olan Werther’in, düşsel dostu Wilhelm’e yazdığı mektuplardan oluşmaktadır.
Yazar, duygularının coşkunluğu ve çağdaş gençliğin duygu ve düşüncelerini yansıtmaktaki başarısıyla Almanya’da bütün gençliği etkisi altına almış, Alman edebiyatında “Coşkunluk Akımı” olarak bilinen yeni bir çığır açmıştır.
Duygusallığın bir başyapıtı olarak görülen kitabın birçok intihar vakasına neden olduğu iddiası yayılmıştır. “Romantik kahraman”olarak tabir edilen Werther’in giydiği mavi frak, sarı yelek ve çizmeleri de moda olmuştur. Tüm Avrupa’yı etkilemiş bir komutan olan Napoléon’un bile kitabı sürekli yanında taşıdığı söylenmiştir. Genç Werther’in Acıları, yazarın kısa sürede Avrupa’da ün salmasını sağlamıştır.
Goethe, sonraki yıllarında şöhretinden ve Charlotte Buff’a duyduğu gençlik aşkını halka duyurmasından pişmanlık duymuştur. Goethe, kitabının ümitsiz genç aşıklar üzerindeki kişisel ve duygusal etkisini kabul etkisini de kabul etmiştir. Goethe, Werther ile kardeş olsalardı ve onu öldürseydi onun kinci hayaletinin bu kadar rahatsız etmeyeceğini yazarak kitaba duyduğu nefretini belirtmiştir.
Werther Etkisi Nedir?
Romanın neden olduğu Werther etkisi (Werther salgını), otoriteler ve diğer yazarlar tarafından takip edilmiştir. Werther, 18.yy’ın en büyük medya skandalı olarak anılmaktadır.
Werther fenomeni; “Aşkından intihar etti”, “Ölüm bile onları ayıramadı” gibi haber başlıklarının bilinçaltına olumlu mesajlar olarak yerleştiğini ortaya koymuştur. İntihar eden kişiden bahsederken yüceltici ifadelerin kullanılması intihar vakalarının bir salgına dönüşmesine neden olmaktadır. Birçok ülkede, intihar vakalarının medyaya yansıtılması ile ilgili kurallar bulunmaktadır. Öyle ki Dünya Sağlık Örgütü’nün medya çalışanları için intihar içeren haberlerin iletilmesiyle ilgili bir kitapçığı bulunmaktadır.
Werther sendromu ile bağlantılı olan ölümlerin önüne geçmek için; diziler ve filmlerde intihar vakalarına daha az yer verilmeli, intiharın yanlış olduğu söylemleri öne çıkarılmalıdır. Daha çok 14-22 yaşlar ile doğrudan iletişim halinde olan öğretmen, imam, psikolog gibi görevlilerin bilinçlendirilmesi de önem taşır. Kişinin sorunlarıyla baş etmesinin ve intihar fikrinden uzak olmasının etkili bir yolunun din ve inanç olduğu bilinmektedir. 10 Eylül Dünya İntihar Önleme Günü olarak kabul edilmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder